Problem z dojazdem do pracy to jedna z barier przy podejmowaniu decyzji o podjęciu zatrudnienia. Odległość pracy od miejsca zamieszkania, czas dojazdu i koszty transportu to ważne, ale nie jedyne czynniki wpływające na to, czy decydujemy się ją podjąć. Co jeszcze, oprócz trudności komunikacyjnych, zniechęca osoby bezrobotne do podjęcia zatrudnienia, dowiesz się z raportu „Badanie wpływu przestrzennej dostępności miejsc pracy na aktywność zawodową mieszkańców wybranych powiatów województwa pomorskiego” przygotowanego na zlecenie Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Gdańsku.
Historycznie najniższa stopa bezrobocia w województwie pomorskim niewątpliwie bardzo cieszy ludzi poszukujących pracy, ale zarazem staje się coraz większym problemem dla pracodawców. Przy spadku bezrobocia i wzrastającym poziomie zatrudnienia mieszkańców zmniejszają się rezerwy tzw. zasobów pracy. W coraz większej liczbie branż pracodawcy odczuwają pogłębiające się braki pracowników.
Potwierdzają to wyniki badań przeprowadzonych wśród 108 przedsiębiorców z powiatów objętych badaniem. Wskazują one, że ponad 56% przedsiębiorstw ma problemy z rekrutacją pracowników/utrzymaniem pracowników, a 86,1% z nich zatrudnia pracowników z okolic oddalonych od miejscowości, w której firma prowadzi działalność. Zjawisko niedoborów kadrowych nasilają niekorzystne zmiany demograficzne.
W tej sytuacji ważne jest zdiagnozowanie czynników, które mogłyby zachęcić do podjęcia pracy grupę osób pozostającą w bierności zawodowej. Kierując się tą przesłanką WUP w Gdańsku zlecił firmie Grupa BST badanie motywacji osób, które pomimo tego, że są w wieku produkcyjnym, nie decydują się na zatrudnienie.
Ważny jest czas dojazdu do pracy
Pytanie zawarte w tytule artykułu jest wynikiem niektórych zaskakujących danych zawartych w raporcie. Najbardziej zastanawiają odpowiedzi badanych bezrobotnych na pytanie o czas, jaki są w stanie poświęcić na dojazd do miejsca pracy.
Z deklaracji respondentów wynika, iż najczęściej (45,9%) byliby gotowi przeznaczać na dojazd do pracy nie więcej niż 30 minut.
Znaczna grupa (36,0%) ankietowanych wskazała także na przedział od 30 do 60 minut. Warto podkreślić, iż tylko nieliczni mieszkańcy powiatu malborskiego i nowodworskiego gotowi są przeznaczać na dojazd do pracy więcej niż godzinę. Dla mieszkańców Trójmiasta, którzy w większości na dojazd do pracy poświęcają codziennie kilkadziesiąt minut, takie opinie muszą się wydać niezrozumiałe i skłaniają do postawienia pytania, czy osoby pozostające bez zatrudnienia w badanych powiatach naprawdę chcą pracować i co zrobić, by zachęcić ich do wyjścia z bierności i szukania pracy? Ale po kolei…
Cennym walorem raportu jest próba zidentyfikowania czynników wpływających na decyzję o pozostaniu poza rynkiem pracy osób objętych badaniem i określenia ich istotności. Do wywiadów telefonicznych celowo zostały zaproszone osoby, których jedną z głównych przyczyn niepodejmowania pracy jest problem z dojazdem do niej. Podstawowym pytaniem postawionym przed badaczami było: Czy sprawa dostępności transportowej do miejsc pracy jest najważniejszą barierą jej niepodejmowania i co, według nich, powinno się zrobić, aby pomóc bezrobotnym ją pokonać?
Badanie skoncentrowane było na dwóch obszarach terytorialnych. Pierwszy z nich, obejmujący powiaty chojnicki i człuchowski, charakteryzuje rzadka sieć miast, słaba dostępność powiązań międzymiastowych i powiązań z pozostałą częścią regionu oraz mała dostępność komunikacji publicznej. Z kolei w drugim obszarze, obejmującym powiaty nowodworski, malborski i sztumski, występują liczne bariery strukturalne o charakterze społecznym (niska jakość kapitału ludzkiego i społecznego) blokujące na szerszą skalę rozwój pozarolniczej działalności gospodarczej.
Odległość to niejedyna przeszkoda
Wyniki badania wskazują, że odległość miejsca pracy od miejsca zamieszkania nie jest jedyną barierą jakiej doświadczają ankietowani. Niejednokrotnie wpływ na decyzję o niepodejmowaniu zatrudnienia mają również inne czynniki, tj. konieczność opieki nad dzieckiem (44,6% respondentów wskazało na tę przyczynę) czy też brak ofert pracy dostosowanych do ich potrzeb (22,6% respondentów). Powyższe odpowiedzi mogą świadczyć o znaczącym odsetku osób, które nie decydują się na podjęcie pracy nie spełniającej ich oczekiwań. Przy czym, według respondentów, praca adekwatna do ich potrzeb powinna znajdować się blisko miejsca ich zamieszkania - taką cechę wskazało blisko 70% ankietowanych oraz powinna być odpowiednio wynagradzana – (57,5%) ankietowanych. Bardzo istotne, dla 39,8% respondentów, są także elastyczne godziny pracy i możliwość indywidualnego dostosowania godzin pracy do własnych potrzeb.
Jeśli chodzi o czynniki związane z dojazdem do pracy, to istotnymi czynnikami w ocenie badanych są przede wszystkim: odległość pracy od miejsca zamieszkania, czas dojazdu do pracy i koszty transportu. Co ciekawe, w przypadku kobiet największe znaczenie ma odległość pracy od miejsca zamieszkania, z kolei w przypadku mężczyzn – koszty transportu.
To, że dojazd do pracy jest czynnikiem niezwykle ważnym w kontekście podejmowania decyzji o zatrudnieniu potwierdzają zaprezentowane poniżej opinie przedstawicieli urzędów pracy, którzy na co dzień współpracują z osobami bezrobotnymi:
„Dostępność dogodnego do godzin pracy środka transportu ma kluczowe znaczenie w procesie aktywizacji. Szczególnie dotyczy to kobiet, które często pracę zawodową muszą pogodzić z opieką nad dziećmi. Zatem w ich przypadku szczególnego znaczenia nabiera dogodny transport i czas dojazdu.”
„Dofinansowanie kosztów dojazdu jest bardzo istotną metodą pomocną w przypadku osób zamierzających podjąć zatrudnienie. Z uwagi na niskie wynagrodzenie, rekompensata kosztów dojazdu z urzędu pracy czy też ze strony pracodawcy pozwala na nieobciążanie osiąganego wynagrodzenia netto ww. kosztami, biorąc pod uwagę fakt, iż w większości przypadków jest to wynagrodzenie minimalne.”
Pokonanie barier pomoże w podjęciu pracy
Rozwiązaniem, które skłoniłoby ponad połowę (53,4%) ankietowanych do podjęcia zatrudnienia byłaby organizacja przez pracodawcę bezpłatnego transportu do pracy. Do podjęcia decyzji o zatrudnieniu przyczyniłyby się również elastyczne godziny pracy (37,0% ankietowanych wskazało taką odpowiedź), dofinansowanie/refundacja kosztów dojazdu do pracy (30,4% ankietowanych) oraz możliwość pracy zdalnej lub częściowo zdalnej (20,8%). Najmniej atrakcyjne w opinii badanych są rozwiązania uwzględniające wykorzystanie rowerów.
Kolejną ciekawą informacją wynikającą z badania jest to, że większość (64,2% - suma odpowiedzi „zdecydowanie nie” i „raczej nie”) badanych jest zdania, iż dostępność informacji o działaniach ułatwiających dojazd do pracy stosowanych obecnie przez pracodawców i instytucje zajmujące się pomocą w uzyskaniu zatrudnienia jest niewystraczająca. Ta sytuacja wymaga zmiany.
Zbadano również gotowość do zmiany miejsca zamieszkania – to ważna informacja dla instytucji rynku pracy. Okazuje się, że większość (64,6% - suma odpowiedzi zdecydowanie nie i raczej nie) badanych zadeklarowała, że nie byłaby gotowa do podjęcia pracy, gdyby wiązało się to z koniecznością przeprowadzki do innego miasta. Blisko co czwarty (23,6%) ankietowany nie potrafił jednoznacznie odpowiedzieć na to pytanie. Brak gotowości do podjęcia pracy związanej z koniecznością przeprowadzki wynikał najczęściej z poczucia przywiązania badanych do miejsca zamieszkania (32,2%) oraz z konieczności opieki nad dzieckiem (29,1%). Znacznie rzadziej respondenci wskazywali także na konieczność opieki nad osobą starszą/chorą (10,8%) oraz posiadanie pracy przez współmałżonka/partnera (9,9%).
Dlatego warto tu zaznaczyć, jak ważne dla zapewnienia równowagi na pomorskim rynku pracy są inwestycje w przewozy regionalne i aglomeracyjne oraz dofinansowywanie połączeń autobusowych. Stworzy to możliwość pokonania bariery, jaką jest wykluczenie transportowe, dotykające obecnie znaczną część mieszkańców powiatów oddalonych od Trójmiasta. Jest nadzieja, że wygodny i szybki transport, gdy już pojawi się w regionach, w których przeprowadzono badania jest w stanie skłonić wielu ludzi do wyjścia z bezrobocia i do podjęcia pracy.
Zapraszamy do zapoznania się z pełnym raportem pn. Badanie wpływu przestrzennej dostępności miejsc pracy na aktywność zawodową mieszkańców wybranych powiatów województwa pomorskiego (PDF; 1,2 MB)
Metodologia badania:
„Badanie wpływu przestrzennej dostępności miejsc pracy na aktywność zawodową mieszkańców wybranych powiatów województwa pomorskiego” zostało zrealizowane w roku 2019 na zlecenie Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Gdańsku przez firmę badawczą Grupa BST Sp. o.o. W ramach badania przeprowadzono sondaż telefoniczny z osobami pozostającymi bez pracy (przynajmniej 3 miesiące przed udziałem w badaniu) i spełniającymi następujące warunki:
- Zamieszkujące na jednym z dwóch obszarów: obszar pierwszy: powiaty chojnicki i człuchowski lub obszar drugi: powiaty nowodworski, malborski i sztumski.
- Skłonne do podjęcia pracy (w tym poszukujące pracy oraz nie poszukujące pracy).
- Jedną z najważniejszych przyczyn pozostawania bez zatrudnienia jest problem z dojazdem do pracy.
Dobór respondentów wymagał zadania pytań filtrujących, które pozwoliły określić, czy powyższe warunki są spełnione.
Z uwagi na brak danych pozwalających określić szczegółowo liczebność populacji badawczej, próba badawcza została ustalona na 500 respondentów. Rozkład próby badawczej opracowano w oparciu o dane Głównego Urzędu Statystycznego dotyczące liczby osób zamieszkujących powiaty poddane analizie (przy czym dane te dotyczą liczby osób dorosłych powyżej 18 roku życia). Takie podejście zostało wykorzystane ze względu na brak innych dostępnych danych określających badaną populację. W badaniu zastosowane zostały następujące warstwy: płeć, wiek oraz miejsce zamieszkania (powiat).
Oprac.: Waldemar Jóźwiak, Wydział Pomorskiego Obserwatorium Rynku Pracy, WUP w Gdańsku