Na przełomie I i II kwartału 2021 roku cała Polska zmagała się z III falą pandemii wywołanej wirusem SARS-CoV-2. Wcześniejsze fale i wprowadzane obostrzenia przyniosły przedsiębiorcom spore straty finansowe oraz jeszcze większe obawy o przyszłość w najbliższych miesiącach, a nawet latach. Dlatego też wielu przedsiębiorców zmagających się z kryzysem finansowym w firmach, dokładało wszelkich starań, by zniwelować skutki pandemii i wrócić do stabilizacji finansowej. Walka z pandemią i jej kulminacyjny moment – wprowadzony lockdown to czas, gdy wielu pracodawców zostało zmuszonych do podjęcia najbardziej radykalnych działań – często redukowali etaty chcąc uratować biznes przed upadłością. W konsekwencji, po zniesieniu obostrzeń, próby wyjścia z kryzysu uwidoczniły niedobory rodzimych kandydatów, szczególnie w branżach, które charakteryzują się deficytem chętnych do pracy, a w zamian, pracodawcy zatrudniali pracowników spoza Polski.

Skutecznym rozwiązaniem było zatrudnienie cudzoziemców na podstawie oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy, bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę. Ta forma pozyskania pracownika pozwalała na nawiązanie czasowej współpracy z pracownikami innej narodowości, która umożliwia jej zakończenie w dowolnym momencie – np. w wyniku wprowadzenia kolejnego lockdownu. W niniejszym artykule analizie poddano dane obrazujące zapotrzebowanie płynące od pracodawców na zatrudnianie obcokrajowców. Zapraszamy do zapoznania się z szeregiem ciekawych informacji.

 

Imigranci wspierający pomorską gospodarkę

W okresie od stycznia do września 2021 r. pomorscy przedsiębiorcy często praktykowali zatrudnianie cudzoziemców, ponieważ w całym tym okresie odnotowano aż 134,2 tys. oświadczeń. Dla porównania, w analogicznym czasie roku wcześniejszego do ewidencji wpisano zaledwie 90,9 tys. oświadczeń. Porównując ze sobą te okresy, odnotowujemy wzrost liczby oświadczeń o 43,3 tys. tj. o 47,6%.

Już na początku 2021 roku dostrzegalne jest znaczące odbicie w zakresie miesięcznej liczby wpisanych do ewidencji oświadczeń. Pomimo niewielkich wahań liczby oświadczeń, ogólny trend w trzech kwartałach 2021 roku jest wzrostowy, o czym świadczy odnotowanie w czerwcu 17,6 tys. oświadczeń – dotąd, nigdy wcześniej tak wysokiej liczby w województwie pomorskim nie odnotowano.

Głównych przyczyn wzrostu zainteresowania pracodawców zatrudnianiem cudzoziemców można upatrywać, w fakcie, iż zatrudnienie na podstawie oświadczeń daje możliwość pozyskania pracownika krótkoterminowego – na określony czas. Jest to szczególnie istotne w tym trudnym, około pandemicznym czasie i dla wielu przedsiębiorców może stanowić swego rodzaju wsparcie przy wychodzeniu z kłopotów finansowych. Ponadto, zatrudnienie cudzoziemców pozwala niwelować braki kadrowe wywołane niedostateczną liczbą rodzimych kandydatów.

Transkrypcja danych do: Rys. 1. Liczba oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcom (PDF; 436 KB)

 

Wraz ze wzrostem popytu na pracę obcokrajowców zauważalny był również wzrost udziału kobiet zatrudnianych na podstawie oświadczeń. W analizowanym okresie udział kobiet w ogólnej liczbie cudzoziemców rósł i oscylował w przedziale 32,2% w styczniu i 42,0% w czerwcu. Warto podkreślić, że do czerwca udział kobiet znacząco rósł, zaś od lipca zaczął spadać – do poziomu 39,1% we wrześniu.

 

Trójmiejscy pracodawcy najczęściej oferowali pracę cudzoziemcom

Z analizowanych danych statystycznych jednoznacznie wynika, że największy popyt na pracę cudzoziemców wystąpił w Trójmieście i jego najbliższych okolicach. W Gdańsku oraz w powiecie gdańskim odnotowano łącznie ponad połowę wszystkich oświadczeń (74,9 tys.) zarejestrowanych w okresie od stycznia do września 2021 r. Zdecydowanie mniejszy popyt na pracę obcokrajowców odnotowano w Gdyni i Sopocie (łącznie) – 19,1 tys. oświadczeń, czyli 14,2% wszystkich oświadczeń zarejestrowanych w województwie pomorskim. Najmniejsze zainteresowanie zatrudnianiem obcokrajowców wykazali pracodawcy z powiatów usytuowanych przy wschodniej granicy województwa, tj. powiat malborski (0,2 tys. oświadczeń) i powiat kwidzyński (0,4 tys. oświadczeń).

Transkrypcja danych do: Rys. 2. Oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcom wpisane do ewidencji oświadczeń przez powiatowe urzędy pracy w okresie od stycznia do września [w tysiącach] (PDF; 439 KB)

 

W Pomorskiem najczęściej zatrudniani byli obywatele Ukrainy

Jeśli chodzi o narodowość cudzoziemców, to pomorscy pracodawcy najczęściej zatrudniali obywateli Ukrainy. Według danych statystycznych obejmujących okres trzech kwartałów 2021 r. przedstawiciele tej narodowości stanowili 79% (106,5 tys. osób) wszystkich cudzoziemców wpisanych do ewidencji oświadczeń. W porównaniu z analogicznym okresem 2020 r. udział obywateli Ukrainy w ogólnej liczbie zatrudnianych cudzoziemców spadł o 6 pkt. proc.

Zdecydowanie mniej liczne grupy stanowili obywatele innych krajów:

• Gruzji – 8,9 tys. oświadczeń, co stanowiło 7% wszystkich oświadczeń (w stosunku do oświadczeń z okresu styczeń – wrzesień 2020 r. odnotowano wzrost o 6,7 tys. oświadczeń, tj. o 299%);
• Mołdawii – 7,5 tys. oświadczeń, co stanowiło 6% wszystkich oświadczeń (wzrost o 3,6 tys., tj. o 95%);
• Białorusi – 7,3 tys. oświadczeń, udział wyniósł 5% (wzrost o 1,4 tys., tj. o 24%);
• Rosji – 3,3 tys. oświadczeń, tj. 2% ogółu (wzrost o 1,7 tys., tj. o 109%);
• Armenii – 0,7 tys. oświadczeń, tj. 1% ogólnej liczby oświadczeń (wzrost o 0,5 tys., tj. o 216%).

Transkrypcja danych do Rys. 3. Struktura oświadczeń według kraju pochodzenia cudzoziemców (PDF; 428 KB)

 

W analizowanym okresie prawie co trzeci cudzoziemiec zza wschdniej granicy, podjął pracę w sekcji przetwórstwo przemysłowe (41,0 tys. cudzoziemców), a co czwarty (30,1 tys. osób) w budownictwie oraz w działalności w zakresie usług administrowania i działalności wspierającej (głównie działalność agencji zatrudnienia – 29,3 tys. osób). Natomiast co ósmy cudzoziemiec (15,6 tys. osób) pracował w transporcie i gospodarce magazynowej. Zaledwie 5% cudzoziemców (6,3 tys.) podjęło zatrudnienie w działalności związanej z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi.

Transkrypcja danych do: Rys. 4. Struktura oświadczeń według sekcji PKD (PDF; 436 KB)

 

W porównaniu do analogicznego okresu 2020 r. we wszystkch secjach PKD odnotowano wzrost liczby wystawonych oświadczeń. Największy przyrost liczby cudzoziemców wystąpił w transporcie i gospodarce magazynowej (wzrost o 103%, tj. o 7,9 tys. oświadczeń).

 

Struktura zatrudnienia cudzoziemców według grup zawodów pozostała prawie bez zmian

Największe zainteresowanie zatrudnieniem cudzoziemców wykazywali pracodawcy poszukujący osób na stanowiska pracownicy przy pracach prostych oraz robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy – od stycznia do września 2021 r. łącznie stanowili 82% (tj. 109,4 tys.) wszystkich oświadczeń. Najliczniej (55% ogółu, tj. 73,5 tys. oświadczeń) cudzoziemcy podejmowali zatrudnienie przy pracach prostych (dla porównania w analogicznym okresie 2020 r. ich odsetek wyniósł 56%, tj. 51,0 tys. oświadczeń). Nieco mniejszym zainteresowaniem cieszyło się zatrudnianie cudzoziemców na stanowiskach robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy, gdzie ich udział wyniósł 27% (tj. 35,8 tys.). Dla porównania w okresie od stycznia do września 2020 r. odnotowano 28% takich oświadczeń, tj. 25,8 tys. Niewielu pracodawców zatrudniło cudzoziemców w zawodach: operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń (8%, tj. 11,1 tys.), pracownicy biurowi (4%, tj. 5,8 tys.) oraz pracownicy usług i sprzedawcy (3%, tj. 4,4 tys.). Dla porównania w analogicznym okresie roku ubiegłego dla operatorów i monterów maszyn i urządzeń wystawiono 7% oświadczeń, tj. 6,8 tys., a dla pracowników biurowych 2%, tj. 2,1 tys., zaś dla osób zatrudnionych jako pracownicy usług i sprzedawcy 3%, tj. 3,0 tys. Porównując analogiczne okresy można dostrzec, że struktura cudzoziemców zatrudnianych według wielkich grup zawodów, tylko w niewielkim stopniu uległa zmianie. Warto zwrócić uwagę na niewielki wzrost (o 2 pkt. proc.) udziału cudzoziemców zatrudnionych jako pracownicy biurowi oraz spadek (o 2 pkt. proc.) udziału cudzoziemców podejmujących pracę jako robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy oraz pracownicy przy pracach prostych (o 1 pkt. proc.).

Niemniej jednak w każdej grupie zawodów odnotowano większą liczbę wpisanych do ewidencji oświadczeń, aniżeli w tym samym okresie 2020r. Największy przyrost liczby oświadczeń odnotowano w przypadku pracowników biurowych (wzrost o 179%, tj. o 3,7 tys.). Nieco mniejszy wzrost odnotowano wśród oświadczeń wystawionych specjalistów (o 146%, tj. o 0,6 tys.), techników i średniego personelu (o 79%, tj. o 0,8 tys.), operatorów i monterów maszyn i urządzeń (o 63%, tj. o 4,3 tys.).

Transkrypcja danych do: Rys. 5. Struktura oświadczeń według wielkich grup zawodów (PDF; KB)

 

Dane zawarte w opracowaniu mogą się nie sumować ze względu na przyjęte zaokrąglenia.

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Centralnego Systemu Analityczno-Raportowego, z dnia 16.11.2021 r.

 

Opracowała: Dorota Gabryelczyk, Wydział Pomorskiego Obserwatorium Rynku Pracy, WUP w Gdańsku