Dzień Edukacji Narodowej obchodzony jest 14 października ze względu na rocznicę powstania w 1773 roku Komisji Edukacji Narodowej – pierwszego w Europie ministerstwa oświaty, które zajęło się reformowaniem polskiego szkolnictwa tamtych czasów. Obecna nazwa święta została wprowadzona w 1982 roku, wcześniej był to po prostu Dzień Nauczyciela. Z tej okazji, składając wszystkim nauczycielom życzenia jak największej satysfakcji z pracy i niegasnącej cierpliwości do swoich uczniów, przyjrzyjmy się nieco bliżej sytuacji szkolnictwa w naszym województwie.
 

Pobierz transkrypcję do infografiki: Dzień edukacji narodowej 14.10.2017 (PDF; 616KB)

 

Co mówią statystyki

Nauczyciele to wciąż bardzo liczna grupa zawodowa. W 2016 roku w województwie pomorskim w edukacji zatrudnionych było 5,7 tys. nauczycieli wychowania przedszkolnego oraz niemal 25 tysięcy nauczycieli w szkołach podstawowych[1] i ponadpodstawowych. Największym pracodawcą są tu niewątpliwie szkoły podstawowe, gdzie zatrudnionych jest aż 39% wszystkich pedagogów, najmniejszym zaś szkoły zawodowe i policealne – dające pracę jedynie 4% pomorskiej kadry.

 

Struktura etatów nauczycielskich wg rodzaju szkół [%;2016]

Pobierz transkrypcję danych do wykresu: Struktura etatów nauczycielskich według rodzaju szkół (PDF; 557 KB)

 

Ilość szkół wg rodzaju wraz z placówkami wychowania przedszkolnego [obiekty;2016]

Pobierz transkrypcję danych do wykresu: Ilość szkół według rodzaju wraz z placówkami wychowania przedszkolnego (PDF; 559 KB)

Wraz z niekorzystnymi zmianami demograficznymi występującymi w ostatnim trzydziestoleciu spada liczba uczniów w szkołach ponadpodstawowych. Ta długoletnia tendencja w konsekwencji spowodowała konieczność podejmowania decyzji o likwidacji szkół (od 2000 roku w Pomorskiem zlikwidowano 129 szkół), jak również spowodowała spadek liczby dzieci w oddziałach szkolnych. Jeszcze w latach 80-tych klasy w podstawówkach liczyły ponad 30 osób. Obecnie, normą jest 25, a nawet 20 osób. 
 

Ilość uczniów w oddziałach szkolnych [osoby;2016]

Pobierz transkrypcję danych do wykresu: Ilość uczniów w oddziałach szkolnych (PDF; 557 KB)

 

W szkole rządzą panie

Nauczyciele i pedagodzy to wciąż grupa bardzo sfeminizowana. Na 100 stanowisk w szkołach 83 zajmują kobiety. O ile wśród nauczycieli geografii, wychowania fizycznego czy matematyki na poziomie szkół podstawowych i wyżej spotyka się mężczyzn, o tyle wychowawca-mężczyzna w przedszkolu to w Polsce wciąż rzadkość, budząca często zdumienie i podejrzliwość.
 

Udział kobiet w kadrze nauczycielskiej wg rodzaju szkół [%;2016]

Pobierz transkrypcję danych do wykresu: Udział kobiet w kadrze nauczycielskiej według rodzaju szkół (PDF; 558 KB)

 

Im dalej od Trójmiasta, tym mniej liczne klasy

Dzieci w województwie pomorskim uczą się w 706 szkołach podstawowych. Do tego rodzaju placówek trafia blisko o 1/3 więcej dzieci niż do przedszkoli. W poprzednim roku szkolnym w ławkach podstawówek zasiadało 151 tysięcy uczniów, skupionych w 8,1 tys. oddziałów (klas). W dużych aglomeracjach, mimo nieubłaganie malejącego przyrostu naturalnego, wiele szkół ma wciąż kilka oddziałów w każdym roczniku. W niektórych dzielnicach Trójmiasta szkoły są przepełnione do granic możliwości, a w jednym roczniku są klasy od A do J. Dzieci uczą się w systemach zmianowych, co szczególnie widoczne jest w szkołach usytuowanych na nowych osiedlach, których mieszkańcami są głównie rodziny z dziećmi. Im dalej od Trójmiasta, tym bardziej kameralnie i spokojnie, jednak nawet w małych szkołach, gdzie o uczęszczaniu do szkoły na drugą zmianę nikt dotąd nie słyszał, w obecnym roku szkolnym dyrektorzy zmagają się z lokalizacyjnymi utrudnieniami. Kolejne roczniki zerówkowiczów i pierwszaków pojawiły się bowiem wraz z pierwszym dzwonkiem w szkolnych murach, których w tym roku, ze względu na reformę edukacji, nie opuścili szóstoklasiści.
 

Pobierz transkrypcję danych do tabeli: Liczba oddziałów przypadających na jedną szkołę podstawową w podziale na powiaty (PDF; 469 KB)

 

Absolwent szkoły podstawowej po podjęciu decyzji o kontynuacji nauki (zgodnie z nowym systemem szkolnictwa ma możliwość zakończyć edukację po otrzymaniu świadectwa klasy ósmej, czego nie miał do tej pory absolwent klasy szóstej, który obowiązkowo musiał kontynuować gimnazjum) ma szeroki wybór spośród różnych typów szkół ponadpodstawowych. O jego dalszy rozwój zadba niemal 7 tysięcy nauczycieli, wśród których 68% etatów zajmują kobiety. W większości przypadków wybór uczniów dotyczący kolejnego etapu edukacji padał na liceum ogólnokształcącym bądź technikum. Jednak w ostatnich latach, między innymi z uwagi na dynamicznie zmieniającą się sytuację na rynku pracy, wzrasta znaczenie udziału szkolnictwa zawodowego. W porównaniu z rokiem 2012, udział techników oraz szkół zawodowych w wyborze szkoły ponadgimnazjalnej wzrósł z 47% do 50% w roku 2016.

Liczba uczniów w szkołach ponadgimnazjalnych [%]

Pobierz transkrypcję danych do wykresu: Liczba uczniów w szkołach ponadgimnazjalnych (PDF; 463 KB)

 

Zawodowe Pomorze

Z edukacyjnej mapy znikają nie tylko gimnazja, ale również szkoły zawodowe. Od 1 września 2017 w miejsce dotychczasowych 3-letnich zawodówek pojawiły się 3-letnie branżowe szkoły I stopnia. Ale to nie koniec zmian – od 2020 roku zaczną działać 2-letnie branżowe szkoły II stopnia. W 2019 roku mają także ruszyć 5-letnie technika. Takie rozwiązanie w szkolnictwie zawodowym przyczynić się ma do spełnienia oczekiwań współczesnego rynku pracy. Zgodnie z ideą takiego rozwiązania, młody człowiek po szkole branżowej powinien być wyposażony przede wszystkim w praktyczne umiejętności zawodowe które, w większym niż dotychczas stopniu, odpowiadać będą na zmieniające się potrzeby pracodawców.

Na Pomorzu jednym z głównych problemów dotyczących szkolnictwa zawodowego jest stosunkowo niski procent absolwentów szkół zawodowych otrzymujących dyplom potwierdzający kwalifikacje zawodowe, przy czym analiza danych dotyczących egzaminów zewnętrznych wskazuje na niską i odbiegającą od średniej krajowej efektywność kształcenia. Jednocześnie, wciąż istnieje duże niedopasowanie oferty kształcenia zawodowego do zmieniającej się gospodarki, a historycznie ukształtowana sieć lokalnych szkół nie odpowiada już subregionalnemu charakterowi rynków pracy. Dlatego samorząd województwa rozpoczął proces kształtowania sieci ponadgimnazjalnych szkół zawodowych uwzględniającej potrzeby subregionalnych i regionalnego rynków pracy. Celem głównym jest podniesienie jakości szkolnictwa zawodowego poprzez, m.in. zwiększenie i usystematyzowanie współpracy szkół zawodowych z pracodawcami oraz szkołami wyższymi, a także wzmocnienie atrakcyjności oferty szkół.