W powszechnym odbiorze kojarzona jest głównie z oryginalnością oraz nieszablonowym myśleniem, ale kreatywność to także umiejętność znalezienia wyjścia z trudnej sytuacji. Między innymi dlatego jest jedną z najbardziej poszukiwanych kompetencji na rynku pracy. Jaką rolę odgrywa w rozwoju firmy i czy można ją „trenować”?

 

 

 

- W literaturze specjalistycznej kreatywność często definiowana jest jako tworzenie oryginalnych rozwiązań oraz wykorzystanie posiadanych zasobów do realizowania zadań w nowy sposób – mówi Patrycja Łukaszuk, doradca zawodowy w Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej WUP w Gdańsku. – Interesujące jest to, że u każdego kreatywność może się objawiać inaczej.

Badacze, którzy zajmują się tym tematem wskazują, że jest to także postawa wobec życia oparta na dociekliwości i ciekawości oraz odwadze.

– Chodzi tu przede wszystkim o skłonność do podejmowania nowych działań, mimo że konsekwencje mogą być nie do końca znane – wyjaśnia Patrycja Łukaszuk.

 

Kreatywność, którą mamy jako dzieci jest ważna w życiu zawodowym

Jako dzieci jesteśmy bardzo kreatywni, potrafimy wymyślić wiele zastosowań jednej rzeczy, np. patyka, butelki czy kubka.

– Z czasem taki sposób myślenia jest coraz bardziej tłumiony, eksperci uważają, że wiąże się to m.in. z modelem edukacji polegającym na normach i schematach, gdzie efekty nauki mierzy się testami – opowiada Patrycja Łukaszuk. – Pewne zmiany zachodzą na etapie studiów. Tam pojawia się więcej ćwiczeń oraz zadań, które wymagają niestandardowego myślenia oraz uczą przekuwania posiadanej wiedzy w działanie.

Temat kreatywności powraca wraz z pracą zawodową.

- Większość ofert publikowanych w serwisach rekrutacyjnych stawia sprawę jasno: pracodawcy oczekują kreatywności od kandydatów – mówi Patrycja Łukaszuk. - Oznacza to z ich punktu widzenia, że potencjalny pracownik potrafi rozpoznać problemy, często stosuje innowacyjne rozwiązania, wychodzi poza schematy, dzięki czemu można liczyć na powstanie nowej, ciekawej koncepcji. Taki pracownik myśli nieszablonowo, potrafi znaleźć wyjście z trudnych sytuacji, oraz co również jest bardzo istotne zaraża swoim entuzjazmem innych pracowników, pobudzając ich do działania.

Co ciekawe, najlepsze efekty, zdaniem wielu ekspertów, uzyskiwane są w grupach, gdzie poszczególne jednostki przyjmują różne role. Istotne jest to, aby tak dobrać zespoły, aby znajdowały się w nich osoby o różnym poziomie wiedzy.

– To zadanie dla menedżera, który powinien także zadbać o stworzenie warunków do twórczego działania oraz umiejętnie do niego motywować – dodaje doradca zawodowy z Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej WUP w Gdańsku.

 

Co ją hamuje, a co pobudza

W opinii specjalistów do rozwoju kreatywności potrzebne jest odpowiednie otoczenie. Wśród czynników, które jej służą w środowisku zawodowym wymienia się atmosferę współpracy, wspieranie, wolność (albo niezależność), otwarcie na nowości, sensowne projekty do wykonania, możliwość realizacji zadań w inny niż dotychczas sposób, ograniczenie hierarchii. Za czynniki ograniczające kreatywność uważa się m.in. wewnętrzne konflikty w zespole, nadmierny biurokratyzm, niekonstruktywną krytykę i przedwczesną ocenę pomysłów (działań, rozwiązań), a także przywiązanie do dotychczasowych sposób postępowania czy nadmierną presję czasu.

- Znawcy tematu uważają, że bez kreatywności nie ma postępu. Nowe pomysły to nowe rozwiązania, które w efekcie mogą przełożyć się na sukces firmy – uzupełnia Patrycja Łukaszuk. – Uznaje się, że rutynowe działania sprawdzają się w niektórych sytuacjach, ale generalnie nie przyczyniają się do rozwoju firmy.

 

Czy kreatywność można rozwijać?

Przez wiele lat uważana była za cechę szczególną, z którą niektórzy się po prostu rodzą. Dziś coraz częściej podkreśla się fakt, że kreatywność to kompetencja, którą można ćwiczyć tak samo, jak mięśnie.

Istnieje wiele metod, które ja pobudzają. Jedną z najpopularniejszych jest burza mózgów czy mapa myśli (notatki, w których zagadnienia łączą się za pomocą strzałek lub linii, używane są kolory, obrazy symbole),a także synektyka (dyskusja w grupie, każdy pomysł jest akceptowany, odbywa się w atmosferze gry/zabawy). Literatura fachowa wymienia także takie metody wspierania kreatywności, jak sześć kapeluszy myślowych De Bono (spojrzenie na problemy z różnych perspektyw) czy inżynieria wyobraźni Walta Disneya (spojrzenie na zagadnienie z punktu marzyciela, realisty i krytyka).

Co ciekawe, kreatywność da się także profesjonalnie zmierzyć.

- Każdy kto jest ciekaw może tego dokonać na podstawie różnych testów lub ćwiczeń pozwalających ocenić stopień kreatywności. W większości są one dostępne w Internecie i polegają np. na rozwiązywaniu różnych problemów lub na samoopisie. Jednak można to raczej zaliczyć do psychozabawy – wyjaśnia Patrycja Łukaszuk.

Doradcy zawodowi, aby móc określić, zmierzyć czy sprawdzić kompetencję jaką jest kreatywność wykorzystują różne narzędzia, czyli profesjonalne gry, ćwiczenia oraz testy. Pomagają one określić różne sfery mające wpływ na pomiar kreatywności.

– Podczas pracy z klientem, doradcy zawodowi mogą sprawdzić na jakim poziomie klient jest w stanie rozwiązywać różnego rodzaju problemy, w jaki sposób na nie reaguje, czy jest otwarty na zmiany i jak na nie reaguje – wyjaśnia doradczyni zawodowa z Centrum Informacji i Planowania Kariery Zawodowej WUP w Gdańsku. – Doradca sprawdzi także, czy klient potrafi się dostosować do panujących zasad i schematów, czy może poszukuje nowych rozwiązań i jest w stanie spojrzeć na problem czy projekt horyzontalnie. Taka konsultacja może sprawić, że dana osoba znacznie lepiej pozna samego siebie i nauczy się wzmacniać tę kompetencję. W efekcie łatwiej dostosuje swoją ścieżkę kariery nie tylko do wymagań rynku pracy, ale także do osobistych predyspozycji.

 

Literatura:

Olga Samuel – Idzikowska, Kreatywność jako kompetencja zawodowa w „Kreatywność w praktyce biznesowej” pod red. Jolanty Bieńkowskiej, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, 2017, s. 45-59,

Krzysztof J. Szmidt, Kreatywność a standaryzacja: pedagogika twórczości i jej postulaty pod adresem współczesnej szkoły w „Kompetencje przyszłości” pod red. naukową Stefana M. Kwiatkowskiego, Fundacja Rozwoju Systemu Edukacji, Warszawa 2018, s. 228-248.

Justyna M. Bugaj, Marek Szarucki, Czynniki determinujące kreatywne środowisko w uniwersytecie, Studia i Prace Kolegium Zarządzania i Finansów, Szkoła Główna Handlowa w Warszawie, Oficyna Wydawnicza SGH, 2018, Zeszyt Naukowy 161, s.133-145.

 

Autor: Patrycja Łukaszuk, Marta Wiloch, Zespół redakcyjny PORP, WUP Gdańsk.