Na pomorskim rynku pracy obserwujemy coraz bardziej widoczne zjawisko ilościowego deficytu zasobów pracy. Dla oferowanych etatów brakuje chętnych rąk, które mogłyby tę pracę wykonać. Przyczyn należy dopatrywać się m.in. w czynnikach demograficznych. Z roku na rok będzie coraz mniej Pomorzan w wieku produkcyjnym i przedprodukcyjnym. Wydłużenie aktywności zawodowej to dzisiaj nie tyle przywilej, ile konieczność.

Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku w kwietniu br. rozpoczął cykl spotkań z pracodawcami „Pomorskie. Dobre miejsca pracy”. Ponieważ umiejętne zarządzanie różnorodnością wieku zespołu jest jednym z wyznaczników dobrego miejsca pracy, podczas spotkań poruszamy m.in. temat wydłużania aktywności zawodowej pracowników, w tym zagadnienia związane z ergonomią stanowisk pracy i profilaktyką zdrowotną.

 

Transkrypcja danych do wykresu: Ludność według ekonomicznych grup wieku w województwie pomorskim w 2014 r., 2017 r. oraz prognoza na 2025 r. i 2050 r. (PDF; 559 KB)

 

Tempo spadku aktywności zawodowej osób w wieku 18-59 lat wśród kobiet i 18-64 wśród mężczyzn jest dynamiczne. W 2017 to ok. 1416 tys., czyli o ok. 61% mniej w porównaniu do roku 2014. Prognozując, do 2025 roku ubędzie z rynku pracy ok. 61 tys. osób zdolnych i mogących aktywnie pracować, tym samym do ok. 87 tys. zasili się grupa osób w wieku poprodukcyjnym . Gdzie należy doszukiwać się bierności zawodowej? Spójrzmy na poniższe dane:

 

Transkrypcja danych do wykresu: Aktywność ekonomiczna ludności osób w wieku 15 lat i więcej w województwie pomorskim w 2018* r. (wg BAEL) (PDF; 555 KB)

 

W obecnej sytuacji przed regionalnym rynkiem pracy stoi ważne zadanie zaktywizowania licznej grupy nieaktywnych zawodowo. To m.in. osoby piastujące obowiązki rodzinne (16%), uczące się bądź doszkalające (17%) i w końcu najliczniejsza grupa osób będąca w wieku emerytalnym (52%), z których część mogłaby nadal pracować.

Warto przyjrzeć się możliwościom, jakie stwarza rynek pracy obecnym seniorom. Inicjatywą, która mogłaby być propagowana na lokalnych rynkach pracy, niewątpliwie jest Centrum Pracy dla Seniorek i Seniorów w Gdańsku. To istotny punkt na mapie dla dojrzałego zawodowo pracownika, który znajdzie tutaj oferty pracy dostosowane do swoich umiejętności i warunków fizycznych: praca na pół etatu, niewymagająca wysiłku fizycznego czy podejmowania kształcenia specjalistycznego. Centrum dysponuje ofertami z wielu branż: praca w administracji, windykacji, przy reklamacjach, w call center, jako opiekuna do dzieci, osób starszych czy np. kasjerki/ kasjera. Z drugiej strony Centrum jest również wsparciem dla pracodawców. I tutaj właśnie ich ogromna rola i odpowiedzialność. Stworzone przez nich miejsca pracy powinny umożliwić podjęcie zatrudnienia licznej grupie seniorów posiadających ogromny potencjał, którego odpowiednie zagospodarowanie może przynieść szereg korzyści dla rozwoju społeczno-gospodarczego.Warto pokusić się zatem o barometr odczuć aktywności zawodowej seniorów.

 

Pozytywy

W ogólnym rozrachunku zdecydowanie przemawiają korzyści wydłużenia aktywności zawodowej osób starszych: bogate doświadczenie i staż pracy, kompetencje w zawodach deficytowych, dyspozycyjność czy uregulowana sytuacja rodzinna. Dla pracujących seniorów ważne jest też poczucie bycia potrzebnym, od kogo młodsze pokolenie może czerpać wiedzę i doświadczenie, nie tylko to zawodowe, ale i życiowe. Ponadto pozostając aktywnymi zawodowo, seniorzy utrzymują swoje kwalifikacje i umiejętności zawodowe, jak również przyczyniają się do podniesienia swoich świadczeń emerytalnych, co z kolei jest istotne dla ich budżetu domowego. Dojrzały pracownik czuje się bardziej odpowiedzialny za pracę i ma dojrzałe podejście do biznesu. Kojarzony jest również z lojalnością, o którą w dzisiejszych czasach trudniej wśród pracowników młodszej generacji, wiarygodnością i elastycznością w podejmowaniu pracy w godzinach mniej stabilnych. Wydłużenie aktywności zawodowej seniorów to również pozytywny impuls społeczny, który jednak mimo wymiernych korzyści napotyka na bariery na rynku pracy.

 

Obawy

Pracodawcy w zatrudnianiu osób starszych nierzadko widzą pewne zagrożenia dla swoich firm i mają obawy związane z m.in. mniejszą wydajnością pracy, niższą motywacją, nienadążaniem za nowymi technologiami, absencjami wynikającymi ze zobowiązań rodzinnych, a także skłonnościami do przewlekłych chorób. Inną, bardzo istotną kwestią dla pracodawców, jest niechęć potencjalnego seniora do dokształcania się przed objęciem nowych obowiązków.

Rynek pracy nie jest jeszcze w pełni przygotowany na tak ambitne wyzwanie, aczkolwiek wydłużenie aktywności zawodowej seniorów jest dobrą zmianą, która w przyszłości przyniesie wymierne efekty.

Według raportu PwC Golden Age Index zwiększenie poziomu zatrudnienia dojrzałych pracowników do poziomu takich krajów jak Niemcy, Wielka Brytania czy Szwecja (powyżej 40 proc.) przyniosłoby w długoterminowej perspektywie wzrost PKB aż o maksymalnie 66 mld dolarów. Aktualnie wskaźnik zatrudnienia w Pomorskiem grupy wiekowej 55-64 to 51%[1] (w Europie ok. 60%) . Pracodawcy powinni baczniej przyjrzeć się korzyściom płynącym z zatrudnienia różnorodnej wiekowo kadry. Bo przecież „dobre miejsca pracy” to te, które uwzględniają potrzeby, ograniczenia i potencjał osób w różnym wieku.

Wydłużenie aktywności zawodowej osób starszych to także kontakty z innymi ludźmi, spotkania służbowe i towarzyskie przekładające się na aktywność seniora w społeczeństwie. To impuls do zmian w trosce o własne zdrowie: zwiększona ilość ruchu, zdrowsza dieta podpatrzona i podsłuchana u młodszych koleżanek i kolegów z pracy. To w końcu, jakże ważne na każdym etapie życia, badania okresowe. Sprawny intelektualnie i fizycznie senior jest nieocenionym wsparciem dla rynku pracy, który obecnie boryka się z zapełnieniem stworzonych etatów.

Samorząd Województwa Pomorskiego zlecił badanie socjologiczne, które w 2018 roku od września do listopada zrealizował dr Maciej Brosz z Q&Q Zakład Realizacji Badań Społecznych. Celem badania była diagnoza sytuacji osób starszych w wymiarze psychospołecznym, zdrowotnym, materialnym i rodzinnym, zamieszkałych na terenie województwa pomorskiego. Czynniki te są elementami, które warunkują dalszą aktywność zawodową seniora na współczesnym rynku pracy.

Zapraszam do zapoznania się ze szczegółowymi danymi. Raport z badań socjologicznych (PDF; 1,4 MB)

 

Oprac.: Barbara Zabłocka – Zespół redakcyjny PORP, Wydział Pomorskiego Obserwatorium Rynku Pracy, WUP Gdańsk