Terapeuta robotów, konsultant do spraw kryptowaluty, haker zdrowia, dydaktyk modelowych przestrzeni wirtualnych, konsultant do spraw zwinnej pracy – to tylko niektóre propozycje zawodów przyszłości według raportu Infuture Hatalska Foresight Institute dla Samsunga. Eksperci prognozują, że aż 47% obecnie wykonywanych zawodów zniknie do 2030 roku. Ale tylko dla 15% respondentów nowe technologie to szansa na rozwój i podniesienie swoich kwalifikacji.
Właśnie wkraczamy w czwartą rewolucję przemysłową kojarzoną z dynamicznie rozwijającymi się technologiami. To niewątpliwie nowe możliwości dla intensywnie zmieniającego się rynku pracy. Zmiany wpłyną na miejsca, formy i charakter pracy, pracowników oraz pożądane kompetencje w zawodach przyszłości.
Transkrypcja danych do wykresu: Postrzeganie przyszłości związanej z rozwojem (PDF; 559 KB)
Prognozowane scenariusze przyszłości
Wzorowy pracownik przyszłości będzie dysponował szeroko rozumianymi umiejętnościami cyfrowymi połączonymi z kompetencjami z obszaru nauk ścisłych tzw. STEM (science, technology, engineering, math). O ile są one już dziś wysoko oceniane na rynku pracy, to w przyszłości niezbędne będzie skojarzenie ich z wiedzą z zakresu np. psychologii czy socjologii. To właśnie zdolność uczenia się, przekazywania wiedzy, kreatywność w działaniu, komunikatywność czy otwartość będą pożądane na rynku pracy. W dobie robotyzacji i automatyzacji, współpraca w zespole, empatia, umiejętność krytycznego myślenia czy umiejętność negocjacji będą typowo ludzkimi cechami, przypisanymi, przynajmniej jeszcze przez kilkadziesiąt lat, wyłącznie człowiekowi. Właśnie te kompetencje odróżniają nas od maszyn i sztucznej inteligencji. W tym, jako ludzie, jesteśmy najlepsi. Połączenie umiejętności cyfrowych z kompetencjami miękkimi to kapitał, który będzie odgrywał kluczową rolę w świecie innowacji technologicznych. Prognozuje się, że automatyzacja i sztuczna inteligencja będą wszechobecne na rynku pracy i przejmą większość obowiązków wykonywanych przez ludzi. W korporacjach i dużych firmach zatrudniani będą głównie eksperci i wąsko wyspecjalizowani pracownicy (według przewidywanych przez Infuture Hatalska scenariuszy – praca dla robotów i pod kontrolą). Schematyczne i żmudne zadania zostaną zautomatyzowane i przejęte przez maszyny. Nawet przy rekrutacji pracowników czynnik ludzki zostanie wyparty przez algorytmy. To one określą kompetencje, cechy osobowości, a nawet profil medyczny kandydata do pracy. Za sprawą technologii pracodawca w pełni przejmie kontrolę nad wydajnością zespołu, również nad parametrami zdrowia pracowników. Pożądana stanie się transparentność oraz dążenie do coraz efektywniejszych rozwiązań. Idealni pracownicy będą ambitni i nastawieni na cel.
Transkrypcja danych do grafiki: Kompetencje przyszłości (PDF; 480 KB)
Co to będzie oznaczać w praktyce?
Robotyka będzie miała na celu uwolnienie człowieka od wykonywania monotonnych zajęć. Dzięki temu ludzie będą mieć czas i chęci, aby rozwijać w sobie najlepsze i najbardziej wartościowe umiejętności: kreatywność, ciekawość, myślenie krytyczne itp. Praca będzie przyjemnością. Brak przymusu pracy wykreuje twórcze podejście do wykonywanych zadań, chęć działania, zwłaszcza na potrzeby lokalnej społeczności i rozwijania swoich pasji. W coraz bardziej zautomatyzowanym świecie praca rąk, rzemiosło, małe manufaktury nabiorą nowej wartości. Będą doceniane i staną się bardziej wartościowe. Aż 54% ankietowanych internautów uważa taki scenariusz za możliwy.
Nowa definicja pracy
Praca to nie przestrzeń fizyczna. Nie miejsce, w którym potencjalny pracownik spędzi 8 godzin dziennie. Praca stanie się tym, co robisz. Osiągnięciem celu, do którego zmierzasz. Z badania przeprowadzonego przez Infuture Hatalska Foresight Institute wynika, że dwóch na trzech respondentów pracuje zdalnie albo skorzystałoby z takiego rozwiązania, gdyby miało możliwość. Prognozuje się śmierć pracy etatowej (43% odpowiedzi wśród ankietowanych). Zresztą, już teraz elastyczny czas pracy zyskuje na znaczeniu. Praca etatowa przestaje być pożądaną formą zatrudnienia na korzyść chociażby własnej działalności gospodarczej czy bycia freelancerem.
Taki schemat pracy zmierza do hollywoodzkiego modelu pracy – kolejnego prognozowanego scenariusza przyszłości. Specjaliści z różnych dziedzin na całym świecie będą spotykać się w multikulturowym środowisku osób o odpowiednich kompetencjach, pracując nad międzynarodowymi projektami. Identycznie jak w Hollywood przy kręceniu filmów: specjaliści z różnych branż i obszarów spotykają się na kilka miesięcy, czasem lat, i pracują przy wspólnym projekcie. Po jego zakończeniu płynnie przechodzą do kolejnych zadań. Dzięki rozwojowi technologii granice geograficzne i językowe nie będą miały znaczenia. Praca przyszłości to przyjemność i pasja. 47% ankietowanych internautów uważa, że nie jest istotne, z kim będzie się pracować i jak długo potrwa praca nad projektem. Ważne będzie identyfikowanie się z wykonywanym zadaniem.
Inną kluczową wartością pracownika będzie umiejętność innowacyjnego i efektywnego wykorzystania dóbr naturalnych. Scenariusz społeczny pracownik dla planety zakłada, że firmy posiadające zespoły o takich umiejętnościach staną się bardziej konkurencyjne. Będzie się to wiązało m.in. z poszukiwaniem strategicznych rozwiązań wynikających z przeludnienia oraz niewystarczających zasobów naturalnych. Główne działania pracownika oscylować będą wokół rozwiązywania problemów społecznych, przy dużym nacisku na troskę o środowisko i ochronę naszej planety przed katastrofą ekologiczną.
Aż 56% ankietowanych internautów zakłada, że bardzo prawdopodobny jest scenariusz pracy do późnej starości (wieczny pracownik). Wydłużający się okres życia to zasługa dobrodziejstw nowoczesnej medycyny, eliminującej m.in. choroby genetyczne. Ludzie dłużej pozostawać będą w pełni sił. To z kolei przyczyni się do dynamicznych zmian na rynku pracy. Pracownicy będą mieli możliwość stymulowania swojego rozwoju suplementami diety pobudzającymi kreatywność, wzmacniającymi efektywność i intelekt. Następstwem tego będzie praca w środowisku zróżnicowanym wiekowo, gdzie obok 20-latka będzie pracował 80-latek, a nawet 120-latek. Stąd bardzo przydatne okażą się takie cechy jak empatia, otwartość, inkluzywność czy umiejętność prowadzenia dialogu międzypokoleniowego i międzykulturowego. To także konieczność wielokrotnego przebranżawiania się w ciągu życia. Praca w jednym obszarze zawodowym nie będzie możliwa. Wielozadaniowość, umiejętność ciągłego uczenia się i przekwalifikowywania będą pożądanymi cechami ambitnych pracowników.
Przyszłości nie da się zaplanować. Znając jednak scenariusze według Infuture Hatalska Foresight Institute (Praca dla robotów, Pod kontrolą, Hollywoodzki model pracy, Społeczny pracownik dla planety, Wieczny pracownik), można przygotować się na wyzwania rynku pracy w przyszłości. Technologia nie musi powodować zagrożenia – może być szansą na wykreowanie wizji pracy jako pasji i przyjemności.
Zapraszamy do zapoznania się z raportem Infuture Hatalska Foresight Institut dla Samsunga: Pracownik przyszłości (PDF; 12,2 MB).
Oprac.: Barbara Zabłocka – Zespół redakcyjny PORP, Wydział Pomorskiego Obserwatorium Rynku Pracy, WUP w Gdańsku