2 maja jest dniem szczególnym dla Polaków, bowiem na tę datę przypadają dwa znaczące święta, a mianowicie Dzień Flagi Rzeczypospolitej Polskiej oraz Dzień Polonii i Polaków za Granicą.
Święto Polonii i Polaków za Granicą zostało uchwalone przez Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w 2002 r. Inicjatorem uchwały był Senat RP, w odpowiedzi na apel osób uczestniczących w II Zjeździe Polonii w Pułtusku. Treść przyjętego dokumentu wyjaśnia, że święto zostało ustanowione w uznaniu „wielowiekowego dorobku i wkładu Polonii i Polaków za granicą w odzyskanie przez Polskę niepodległości, wierność i przywiązanie do polskości oraz pomoc Krajowi w najtrudniejszych momentach, w celu potwierdzenia więzi z Macierzą i jedności wszystkich Polaków, tak mieszkających w Kraju, jak i żyjących poza nim”.
Obchody 2 maja odbywają się zarówno na terenie Polski, jak i poza granicami kraju. Dzień Polonii i Polaków za Granicą świętuje się przede wszystkim w miejscach, gdzie zlokalizowane są największe skupiska społeczności polskiej. Obchody tego święta mają zróżnicowany charakter - jedni spędzają ten dzień w rodzinnym gronie, a inni uczestniczą w spotkania stowarzyszeń polonijnych. W wielu miejscach na świecie, zwłaszcza w miastach, gdzie znajdują się tzw. polskie dzielnice, popularne jest organizowanie uroczystych biało-czerwonych pochodów, festynów, pikników, koncertów i innych wydarzeń o charakterze kulturalnym.
Polacy za granicą
Za Polonię uważa się ogół Polaków mieszkających za granicą. Ponadto, tego określenia używa się wobec osób poczuwających się do pochodzenia polskiego i związków z krajem, ale urodzonych poza granicami Polski. Do tej grupy osób mogą zaliczać się również potomkowie w drugim lub kolejnym pokoleniu, którzy identyfikują się z krajem oraz jego obyczajami. Polonią określa się np. polską społeczność zamieszkującą na terenie USA czy Kanady, gdzie większościowy udział stanowią osoby, których przodkowie wyjechali z Polski wiele dekad temu.
Polacy od wielu lat wyjeżdżają z kraju z różnych powodów. Jedni podejmują decyzję o migracji kierując się wizją lepszych zarobków lub poprawy jakości życia, inni zaś (w przeszłości) opuszczali kraj uciekając przed represjami ze strony władz. Zjawisko emigracji wśród Polaków popularne było już w czasach powstań narodowych, a następnie z powodu wojen światowych i w okresach powojennych. W ostatnim czasie wyjazdy Polaków ograniczają się głównie do okresowego przebywania poza granicami kraju w celach zarobkowych – podyktowane jest to chęcią zapewnienia lepszych warunków życia sobie i swojej rodzinie w Polsce. Po wstąpieniu Polski do Unii Europejskiej wyjazdy za granicę kraju stały się prostsze, co wpłynęło na większą skłonność naszych rodaków do podejmowania decyzji o emigracji.
Dane statystyczne
Według danych szacunkowych na koniec 2019 r. za granicą przebywało czasowo (powyżej 3 miesięcy) 2 415 tys. Polaków, z czego 160,1 tys. osób to mieszkańcy województwa pomorskiego. W porównaniu z końcem 2018 r. liczba rodaków przebywających czasowo poza granicami kraju zmniejszyła się o 1,63% (z poziomu 2 455 tys. osób), a jeśli chodzi o liczbę Polaków z województwa pomorskiego, to odnotowano podobny spadek na poziomie 1,6% (z 162,7 tys. osób).
GUS oszacował, że w końcu 2020 r. liczba Polaków przebywających czasowo poza granicami kraju zmniejszyła się w porównaniu z 2019 r., a spadek był większy niż ten odnotowany w 2019 r. Wpływ na to miała przede wszystkim spadająca liczba Polaków przebywających w Wielkiej Brytanii, w pozostałych krajach europejskich zmiany były niewielkie.
Zgodnie z wynikami szacunku w końcu 2020 r. poza granicami kraju przebywało 2 239 tys. Polaków, czyli o 7,3% mniej niż w 2019 r. W Europie przebywało około 1 973 tys. osób (o 161 tys. mniej niż w 2019 r.), większość z nich przebywała w krajach członkowskich UE (1 339 tys. osób). Spośród krajów UE, najwięcej polskich emigrantów przebywało w Niemczech (706 tys.), Holandii (135 tys.) oraz w Irlandii (114 tys.), a wśród krajów spoza UE w Wielkiej Brytanii (514 tys.) i Norwegii (97 tys.).
Opracowanie: Wydział Pomorskiego Obserwatorium Rynku Pracy, WUP w Gdańsku