Czwarta rewolucja przemysłowa jest terminem określającym zmiany zachodzące w zakresie planowania, produkcji, eksploatacji oraz serwisu systemów produkcyjnych. W literaturze można często spotkać się również z innym określeniem stosowanym zamiennie, a mianowicie Przemysł 4.0.

Odwołując się chronologicznie do specyfiki wszystkich dotychczasowych rewolucji przemysłowych należy podkreślić, że pierwsza z nich oparta była na wykorzystaniu energii wodnej i parowej do zmechanizowania procesów produkcyjnych. Dzięki drugiej rewolucji wprowadzono produkcję masową z wykorzystaniem energii elektrycznej. Trzecia rewolucja, nazywaną cyfrową, związana była z wykorzystaniem elektroniki i technologii informatycznych do zautomatyzowania produkcji. Natomiast rewolucja przemysłowa oparta jest na rewolucji cyfrowej i charakteryzuje ją fuzja technologii.

Obecnie obserwowane zmiany nie są wprost kontynuacją trzeciej rewolucji z kilku powodów. Po pierwsze czwarta rewolucja jest bardzo dynamiczna i rozwój nie następuje już w tempie liniowym, lecz wykładniczym. Pod drugie ma znacznie szerszy zakres oddziaływania i zmienia funkcjonowanie praktycznie każdej gałęzi przemysłu. Ponadto, intensywność wprowadzanych zmian prowadzi do transformacji całych systemów produkcyjnych i sposobu zarządzania procesami produkcyjnymi.

Instytut Analiz Rynku Pracy przygotował w 2020 r. raport tematyczny, poświęcony czwartej rewolucji przemysłowej i jej wpływowi na rynek pracy, z którego wynika szereg istotnych wyzwań o charakterze społeczno-gospodarczym:

• redukcja ok. 3% miejsc pracy – eksperci oceniają, że początek lat 20-tych XXI w. w skutek postępującej automatyzacji i robotyzacji doprowadzi na rynku pracy do nieznacznej redukcji zatrudnienia;
• zmieni się charakter pracy biurowej i administracyjnej – koniec drugiej dekady XXI w. zaowocuje zmianami w obu tych obszarach zawodowych;
• zagrożenie dla istnienia 30% miejsc pracy – na trzecim etapie rewolucji, tj. w połowie lat 30-tych XXI w., dojdzie do znacznego zredukowania liczby istniejących miejsc pracy;
• inwestycje pracodawców, które mają charakter technologiczny, powinny być równolegle wspierane inwestycjami w rozwój i dostosowanie kwalifikacji zawodowych i umiejętności pracowników;
• polityki publiczne realizowane przez rządy powinny uwzględniać w założeniach ochronę praw pracowniczych, a także dostosowywać ofertę edukacyjną do potrzeb ewoluującego rynku pracy;
• zaniechanie lub celowe spowolnianie automatyzacji i robotyzacji będzie działało na niekorzyść przedsiębiorców;
• ok. 5% zawodów zostanie całkowicie zautomatyzowanych – według ekspertów Przemysł 4.0. nie wpłynie w sposób znaczący na zredukowanie liczby istniejących zawodów, ale z drugiej strony należy mieć na uwadze, że zmienią się wykonywane przez pracowników zadania i należy w odpowiedzi tworzyć ofertę edukacyjną umożliwiającą realizację szkoleń oraz wspierającą możliwość przekwalifikowania zawodowego.

Jeśli jesteś zainteresowany, jakie szanse i zagrożenia niesie ze sobą czwarta rewolucja przemysłowa dla pracodawców i pracowników, koniecznie zapoznaj się z informacjami zawartymi w raporcie tematycznym Czwarta rewolucja przemysłowa i jej wpływ na rynek pracy [PDF, 687 KB].