Początek roku 2021 r. można scharakteryzować jako czas nieustannej walki z rozprzestrzenianiem się wirusa SARS-CoV-2, gdyż na przełomie I i II kwartału zmagaliśmy się z III falą pandemii. Okres ten był bardzo trudny i problematyczny dla wielu osób, a w szczególności dla przedsiębiorców. Wprowadzane przez rząd obostrzenia, zamykanie niektórych sektorów gospodarki, doprowadziło pracodawców do poważnych problemów finansowych. Przedsiębiorcy, chcąc uchronić firmy przed upadłością, zostali zmuszeni do podjęcia bardzo radykalnych kroków – często nawet do redukcji etatów.

Skutecznym rozwiązaniem pozwalającym zachować ciągłość działalności przedsiębiorstw, było zatrudnienie cudzoziemców na podstawie oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy, bez konieczności uzyskania zezwolenia na pracę. Dlatego też pomorscy pracodawcy próbując wyjść z kryzysu finansowego bardzo często posiłkowali się pracą cudzoziemców zza wschodniej granicy – potwierdzenie tych przypuszczeń znajduje odzwierciedlenie w danych statystycznych, które poddaliśmy szczegółowej analizie w poniższym artykule. Zapraszamy do zapoznania się z szeregiem ciekawych informacji odnoszących się do obcokrajowców zatrudnianych w województwie pomorskim w I półroczu br.

Ilu obcokrajowców wsparło pomorską gospodarkę?

I połowę roku 2021 r. można uznać za okres wzmożonego zatrudniania cudzoziemców przez pomorskich przedsiębiorców, ponieważ w całym tym okresie odnotowano aż 88,4 tys. oświadczeń. Dla porównania w analogicznym czasie roku wcześniejszego do ewidencji wpisano zaledwie 51,3 tys. oświadczeń. Porównując ze sobą te okresy, odnotowujemy wzrost liczby oświadczeń o 37,1 tys. tj. o 72,4%. Dwa pierwsze miesiące 2021 roku dawały obraz powrotu do stabilizacji, natomiast w kolejnych odnotowujemy rekordowo wysokie liczby oświadczeń dla cudzoziemców. Pierwszy rekord padł w marcu – 15,5 tys., który został jednak pobity w czerwcu – 17,6 tys. – dotąd, nigdy wcześniej tak wysokiej liczby oświadczeń w województwie pomorskim nie odnotowano.

Głównych przyczyn wzrostu zainteresowania pracodawców zatrudnianiem cudzoziemców można upatrywać, w fakcie, iż zatrudnienie na podstawie oświadczeń daje możliwość pozyskania pracownika krótkoterminowego – na określony czas. Jest to szczególnie istotne w tym trudnym, około pandemicznym czasie i może stanowić swego rodzaju wsparcie przy wychodzeniu z kłopotów finansowych dla wielu przedsiębiorców. Ponadto, zatrudnienie cudzoziemców pozwala niwelować braki kadrowe wywołane niedostateczną liczbą rodzimych kandydatów, dodatkowo spotęgowane wzrostem liczby sezonowych ofert pracy – w tym przypadku zapotrzebowanie płynie głównie na pracowników niewykwalifikowanych, do wykonywania prac prostych.

Rys. 1. Liczba oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcom

Transkrypcja danych do rys. 1. Liczba oświadczeń o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcom (PDF; 435 KB)

Wraz ze wzrostem popytu na pracę obcokrajowców zauważalny był również wzrost udziału kobiet zatrudnianych na podstawie oświadczeń. W każdym miesiącu I półrocza br., udział kobiet w ogólnej liczbie cudzoziemców oscylował w przedziale 1/3 – 2/5 wszystkich oświadczeń. Warto podkreślić, że z miesiąca na miesiąc udział kobiet znacząco wzrastał – w styczniu stanowiły one około 32%, natomiast w czerwcu około 42% ogółu cudzoziemców zatrudnionych na podstawie oświadczeń.

 

Trójmiejscy pracodawcy najczęściej oferowali pracę cudzoziemcom

Z analizowanych danych statystycznych jednoznacznie wynika, że największy popyt na pracę cudzoziemców wystąpił w Trójmieście i jego najbliższych okolicach. W Gdańsku oraz w powiecie gdańskim odnotowano łącznie ponad połowę wszystkich oświadczeń (47,6 tys.) zarejestrowanych w I półroczu 2021 r. Zdecydowanie mniejszy popyt na pracę obcokrajowców odnotowano w Gdyni i Sopocie (łącznie)– 12,6 tys. oświadczeń, czyli 14,3% wszystkich oświadczeń zarejestrowanych w województwie pomorskim. Najmniejsze zainteresowanie zatrudnianiem obcokrajowców wykazali pracodawcy z powiatów usytuowanych przy wschodniej granicy województwa, tj. powiat malborski (174 oświadczenia) i powiat kwidzyński (261 oświadczeń).

Rys. 2. Oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcom wpisane do ewidencji oświadczeń przez powiatowe urzędy pracy w I półroczu 2021 r. [w tysiącach]

Transkrypcja danych do rys. 2. Oświadczenia o powierzeniu wykonywania pracy cudzoziemcom wpisane do ewidencji oświadczeń przez powiatowe urzędy pracy w I półroczu 2021 r. [w tysiącach] (PDF; 438 KB)

 

Najliczniej reprezentowani byli obywatele Ukrainy

Jeśli chodzi o narodowość zatrudnianych cudzoziemców, to podobnie jak w I półroczu 2020 r., pomorscy pracodawcy braki kadrowe najczęściej niwelowali zatrudniając obywateli Ukrainy. Według danych statystycznych w I półroczu 2021 r. przedstawiciele tej narodowości stanowili 79% (70,1 tys. osób) wszystkich cudzoziemców wpisanych do ewidencji oświadczeń. W porównaniu z analogicznym okresem 2020 r. udział obywateli Ukrainy w ogólnej liczbie zatrudnianych cudzoziemców spadł o 8 pkt. proc.

Zdecydowanie mniej liczne grupy stanowili obywatele innych krajów:

• Mołdawii – 6,5 tys. oświadczeń, co stanowiło 7% wszystkich oświadczeń (w stosunku do I półrocza 2020 r. odnotowano wzrost o 4,8 tys., tj. o 291%);
• Gruzji – 5,3 tys. oświadczeń, co stanowiło 6% wszystkich oświadczeń (wzrost o 3,9 tys. oświadczeń, tj. o 282%);
• Białorusi – 4,3 tys. oświadczeń, udział wyniósł 5% (wzrost o 1,4 tys., tj. o 47%);
• Rosji – 1,8 tys. oświadczeń, tj. 2% ogółu (wzrost o 1,2 tys., tj. o 190%);
• Armenii – 0,4 tys. oświadczeń, tj. 0,5% ogólnej liczby oświadczeń (wzrost o 0,3 tys., tj. o 415%).

Rys. 3. Struktura oświadczeń według kraju pochodzenia cudzoziemców

Transkrypcja danych do rys. 3. Struktura oświadczeń według kraju pochodzenia cudzoziemców (PDF; 428 KB)

W analizowanym okresie prawie co trzeci cudzoziemiec zza wschodniej granicy, podjął pracę w sekcji przetwórstwo przemysłowe (26,3 tys. cudzoziemców), a prawie co czwarty (20,1 tys. osób) w budownictwie oraz w działalności w zakresie usług administrowania i działalności wspierającej (głównie działalność agencji zatrudnienia – 19,2 tys. osób). Natomiast co ósmy cudzoziemiec (11,2 tys. osób) pracował w transporcie i gospodarce magazynowej. Zaledwie 5% cudzoziemców (4,3 tys.) podjęło zatrudnienie w działalności związanej z zakwaterowaniem i usługami gastronomicznymi.

Rys. 4. Struktura oświadczeń według sekcji PKD

Transkrypcja danych do rys. 4. Struktura oświadczeń według sekcji PKD (PDF; 436 KB)

W porównaniu do I półrocza 2020 r. we wszystkich sekcjach PKD odnotowano wzrost liczby wystawionych oświadczeń. Największy przyrost liczby cudzoziemców wystąpił w transporcie i gospodarce magazynowej (wzrost o 167%, tj. o 7,0 tys. oświadczeń) oraz w budownictwie (wzrost o 81%, tj. o 9,0 tys. oświadczeń).

 

Struktura zatrudnienia cudzoziemców według grup zawodów pozostała prawie bez zmian.

Największe zainteresowanie zatrudnieniem cudzoziemców wykazywali pracodawcy poszukujący osób na stanowiska pracownicy przy pracach prostych oraz robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy – w I półroczu 2021 r. łącznie stanowili 82% (tj. 72,7 tys.) wszystkich oświadczeń. Najliczniej (55% ogółu, tj. 49,0 tys. oświadczeń) cudzoziemcy podejmowali zatrudnienie przy pracach prostych (dla porównania w I półroczu 2020 r. ich odsetek wyniósł 56%, tj. 28,6 tys. oświadczeń). Nieco mniejszym zainteresowaniem cieszyło się zatrudnianie cudzoziemców na stanowiskach robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy, gdzie ich udział wyniósł 27% (tj. 23,8 tys.). Dla porównania w I półroczu 2020 r. odnotowano 29% takich oświadczeń, tj. 14,9 tys. Niewielu pracodawców zatrudniło cudzoziemców w zawodach: operatorzy i monterzy maszyn i urządzeń (8%, tj. 7,1 tys.), pracownicy biurowi (4%, tj. 3,4 tys.) oraz pracownicy usług i sprzedawcy (3%, tj. 2,7 tys.). Dla porównania w analogicznym okresie roku ubiegłego dla operatorów i monterów maszyn i urządzeń wystawiono 8% oświadczeń, tj. 3,8 tys., a dla pracowników biurowych 2%, tj. 1,1 tys., zaś dla osób zatrudnionych jako pracownicy usług i sprzedawcy 3%, tj. 1,7 tys. Porównując analogiczne okresy można dostrzec, że struktura cudzoziemców zatrudnianych według wielkich grup zawodów, tylko w niewielkim stopniu uległa zmianie. Warto zwrócić uwagę na niewielki wzrost (o 2 pkt. proc.) udziału cudzoziemców zatrudnionych jako pracownicy biurowi oraz spadek (o 2 pkt. proc.) udziału cudzoziemców podejmujących pracę jako robotnicy przemysłowi i rzemieślnicy oraz pracownicy przy pracach prostych (o 1 pkt. proc.).

Niemniej jednak w każdej grupie zawodów odnotowano większą liczbę wpisanych do ewidencji oświadczeń, niż w I półroczu 2020r. Największy przyrost liczby oświadczeń odnotowano w przypadku pracowników biurowych (wzrost o 215%, tj. o 2,3 tys.). Nieco mniejszy wzrost odnotowano wśród oświadczeń wystawionych dla operatorów i monterów maszyn i urządzeń (o 85%, tj. o 3,3 tys.), pracowników przy pracach prostych (o 72%, tj. o 20,4 tys.), robotników przemysłowych i rzemieślników (o 59%, tj. o 8,9 tys.) oraz pracowników usług i sprzedawców (o 59%, tj. o 1,0 tys.)

Rys. 5. Struktura oświadczeń według wielkich grup zawodów

Transkrypcja danych do rys. 5. Struktura oświadczeń według wielkich grup zawodów (PDF; 607 KB)

 

Dane zawarte w opracowaniu mogą się nie sumować ze względu na przyjęte zaokrąglenia.

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych z Centralnego Systemu Analityczno-Raportowego, z dnia 06.07.2021 r.

 

Oprac.: Dorota Gabryelczyk, Wydział Pomorskiego Obserwatorium Rynku Pracy, WUP w Gdańsku