Rozwój przedsiębiorstw i budowa ich przewagi konkurencyjnej na rynku uwarunkowana jest m.in. globalnym trendem w zakresie postępu technologicznego, robotyzacji i automatyzacji, a jednocześnie zależy od takich aspektów jak trendy demograficzne i dążenie do poprawy wskaźników wydajności pracy. Przedsiębiorstwa wykorzystują nowe technologie w celu niwelowania wpływu zmiennych warunków gospodarczych oraz niekorzystnych trendów społecznych. Adaptacja technologiczna stabilizuje i wspiera procesy produkcyjne, a automatyzacja czyni je bardziej przewidywalnymi i niezależnymi od czynnika ludzkiego. Ma to szczególne znaczenie w przypadku przedsiębiorstw produkcyjnych i świadczących usługi, skoncentrowanych na wykonywaniu prac prostych i realizujących operacje rutynowe, które nie wymagają angażowania kadr o wysokich kwalifikacjach zawodowych.

Inwestycje w rozwój technologiczny, w tym szczególnie automatyzacja produkcji, procesów czy chociażby wybranych czynności, wiążą się również ze zmianami w obszarze zatrudnienia, w tym ze zmianą zapotrzebowania na kompetencje i kwalifikacje pracowników. Warunkiem umożliwiającym praktyczne wdrażanie i zastosowanie rozwiązań technologicznych jest odpowiedni poziom kapitału ludzkiego, tj. kreatywni i wyspecjalizowani pracownicy, posiadający talenty organizacyjne i planistyczne, umiejętnie zarządzający procesami badawczymi, produkcyjnymi czy usługowymi. Efektem wprowadzanych zmian może być zmniejszenie zatrudnienia pracowników wykonujących tzw. prace proste.

W celu oceny skali rozwoju inwestycji technologicznych w przedsiębiorstwach sektora przemysłowego w województwie pomorskim, z uwzględnieniem kontekstu wystąpienia sytuacji epidemicznej (COVID-19), która okresowo wpływała na dostępność pracowników, Wojewódzki Urząd Pracy w Gdańsku zrealizował badanie pod nazwą Rozwój technologiczny przedsiębiorstw i związane z nim zmiany profilu kwalifikacyjno-kompetencyjnego pracowników w pomorskich firmach z sektora przemysłowego z uwzględnieniem wpływu pandemii COVID.

Celem badania było m.in. uzyskanie informacji pomocnych w planowaniu działań stymulujących inwestycje technologiczne w pomorskich firmach sektora przemysłowego oraz rozwoju pracowników w dostosowaniu ich kompetencji i kwalifikacji do potrzeb pracodawców w odpowiedzi na zmiany związane z wdrażaniem nowych technologii.

W ramach badania określono m.in.:

• odsetek pomorskich przedsiębiorstw inwestujących w rozwój technologiczny,
• rodzaje wprowadzanych rozwiązań technologicznych w różnych działach przedsiębiorstw,
• wpływ pandemii na inwestycje w rozwój technologiczny przedsiębiorstw,
• czynniki wpływające na podejmowane działania w zakresie rozwoju technologicznego,
• rezultaty wprowadzonych zmian technologicznych,
• zmiany w zatrudnieniu będące skutkiem wprowadzanych i planowanych do wdrożenia zmian technologicznych,
• oczekiwane działania wspierające rozwój technologiczny przedsiębiorstwa ze strony instytucji publicznych.

Wyniki badania wskazały m.in. na niewielki odsetek pomorskich przedsiębiorstw z sektora przemysłowego dokonujących inwestycji w tzw. nowoczesne technologie i automatyzację. Okazuje się, że to koszty pracy są kluczowym czynnikiem determinującym skalę inwestycji w tym obszarze, a ich poziom w Polsce jest wciąż niższy niż w innych krajach europejskich, co nie wspiera procesu kosztownych inwestycji. Poza tym należy uwzględnić fakt, że wejście na ścieżkę inwestycji technologicznych pociąga za sobą konieczność systematycznego ponoszenia wydatków na ten cel, a kondycja finansowa wielu przedsiębiorstw oraz niestabilne warunki gospodarcze nie pozwalają ocenić czy będzie to słuszna droga rozwoju w dłuższej perspektywie czasu. Wydaje się, że dopóki koszty pracy będą utrzymywały się na niskim poziomie, bardziej optymalnym rozwiązaniem z punktu widzenia przedsiębiorców będzie koncentrowanie się na polityce zatrudnienia (zatrudnianie/zwalnianie pracowników), aniżeli podejmowanie decyzji w zakresie prowadzenia kosztownych działań inwestycyjnych. Zrealizowane badanie nie wykazało, że wprowadzane zmiany technologiczne w przedsiębiorstwach powodują wzrost ryzyka utraty pracy przez zatrudnionych pracowników.

Zapraszamy do zapoznania się z wynikami przeprowadzonego badania!

 

Oprac. Ewa Ostrogórska, Wydział Pomorskiego Obserwatorium Rynku Pracy, WUP w Gdańsku

Pliki do pobrania:

prezentacja wyników badania (PDF; 1,56 MB).pdf

artykuł prof. Krzysztof Hajder (PDF; 1,51 MB).pdf