Nie wszyscy pracodawcy są zobowiązani do zgłaszania zwolnień grupowych. Pracodawca, który decyduje się na redukcję zatrudnienia podlega procedurze zwolnień grupowych, jeśli zatrudnia co najmniej 20 osób, przyczyna rozwiązania stosunku pracy leży wyłącznie po stronie pracodawcy, a zwolnienia w okresie 30 dni obejmują co najmniej:

• 10 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia mniej niż 100 pracowników,
• 10% pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 100, jednakże mniej niż 300 pracowników,
• 30 pracowników, gdy pracodawca zatrudnia co najmniej 300 lub więcej pracowników,

niezależnie od tego, czy jest to wypowiedzenie umowy o pracę czy rozwiązanie umowy za porozumieniem stron.

W I półroczu br. w województwie pomorskim 611 osób utraciło zatrudnienie w wyniku dokonanych przez pracodawców zwolnień grupowych (w I półroczu 2022 r. zwolniono 181 osób).

Rysunek 1. Planowane zgłoszenia zwolnień i zwolnienia grupowe w województwie pomorskim w latach 2013-2023

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań statystycznych rynku pracy MRiPS-01.

Transkrypcja danych do Rysunek 1. Planowane zgłoszenia zwolnień i zwolnienia grupowe w województwie pomorskim w latach 2013-2023 (PDF, 94 KB)

Największych redukcji etatów dokonali pracodawcy działający w przetwórstwie przemysłowym (48,4% ogółu zwolnionych), w tym przede wszystkim specjalizujący się w produkcji artykułów spożywczych. Na zwolnienia grupowe zdecydowali się także pracodawcy prowadzący działalność m.in. w: handlu hurtowym i detalicznym (13,9% ogółu zwolnionych), informacji i komunikacji (12,6%) i budownictwie (10,3%). W I półroczu 2022 r. zwolnienia grupowe dotyczyły przed wszystkim przetwórstwa przemysłowego - blisko 75% ogółu zwolnionych pracowało właśnie w tej branży.

Na poziom dokonywanych w trybie zwolnień grupowych redukcji zatrudnienia w województwie pomorskim wpływ mają zarówno zwolnienia dokonywane w podmiotach działających na rynku regionalnym (małe i średnie przedsiębiorstwa), jak również coraz częściej decyzje kadrowe podejmowane w centralach przedsiębiorstw ponadregionalnych lub ogólnopolskich.

Liczba zwolnień grupowych, w porównaniu z I półroczem 2022 r., została poprzedzona większą liczbą zaplanowanych redukcji etatów. W I półroczu 2023 r. planowane zwolnienia obejmowały 1374 osoby i zostały zgłoszone głównie przez pracodawców działających w przetwórstwie przemysłowym (81,4% ogółu zgłoszonych do zwolnień). W tym samym okresie poprzedniego roku do zwolnień grupowych zaplanowano znacznie mniej, bo 184 osoby.

Warto podkreślić, że liczba dokonanych zwolnień grupowych jest mniejsza niż zakładają to plany. Niepełna realizacja zapowiedzianych wcześniej redukcji etatów może wynikać z poprawy sytuacji w firmach (nowe kontrakty, nowe strategie funkcjonowania).

Zwolnienia grupowe prowadzone na większą skalę mogą mocniej oddziaływać na lokalne rynki, jednak w skali województwa nie stanowią obecnie zagrożenia. Na korzyść działa z pewnością czas, w jakim realizowane są zwolnienia grupowe - dokonywane są sukcesywnie, a nie następują jednorazowo.

Mimo pojawiających się kolejnych zgłoszeń planowanych zwolnień grupowych stopa bezrobocia od początku 2023 r. kształtowała się korzystnie osiągając na koniec czerwca 2023 r. poziom 4,5%. Bezrobotni zarejestrowani po utracie pracy z przyczyn dotyczących zakładu pracy stanowią niewielki odsetek wśród ogółu widniejących w rejestrach. Ich udział wśród ogółu bezrobotnych napływających do rejestru w I półroczu 2023 r. wyniósł 4,0%, w tym samym okresie poprzedniego roku – 3,2%.

Rysunek 2. Napływ bezrobotnych do rejestrów powiatowych urzędów pracy województwa pomorskiego

Źródło: Opracowanie własne na podstawie badań statystycznych rynku pracy MRiPS-01.

Transkrypcja danych do Rysunek 2. Napływ bezrobotnych do rejestrów powiatowych urzędów pracy województwa pomorskiego (PDF, 125 KB)

Nie wszyscy pracownicy objęci procesem zwolnień grupowych trafiają do rejestrów urzędów pracy, część z nich znajduje zatrudnienie u innych pracodawców, którzy nadal poszukują chętnych do pracy. Jest to związane z deficytem pracowników (patrz: badanie WUP w Gdańsku Barometr zawodów 2023).

Utrata pracy z perspektywy pracowników i ich rodzin to sytuacja kryzysowa i stresująca, która wymusza na osobach bez zatrudnienia poszukiwanie nowego pracodawcy. Zdarza się, że konieczne jest zdobycie nowych kwalifikacji i umiejętności. Wskazuje to na coraz większe znaczenie uczenia się przez całe życie i systematycznego podnoszenia kwalifikacji zawodowych. Z punktu widzenia pracodawcy jest to inwestycja wpływająca na jakość procesów, produktów i usług. Może być też postrzegane jako element społecznej odpowiedzialności biznesu za losy pracowników w przypadku przyszłych niekorzystnych rozstrzygnięć kadrowych. Rotacja pracowników, w tym zwolnienia grupowe są naturalnym zjawiskiem gospodarczym. Ważne, by nie wpływały negatywnie na stopę bezrobocia, zatrudnienie czy na rozwój gospodarczy regionu, a tym samym na jakość życia jego mieszkańców.

Opracowanie: Wydział Współpracy i Analiz, WUP w Gdańsku